en afscheid
afscheid
afscheid
Jij
Tussen overlijden en het afscheid
Elke dag gaan er best veel mensen dood. Meestal ken je die niet. Deze website is bedoeld voor kinderen die meemaken dat hun broer of zus is doodgegaan. Is dat bij jou ook gebeurd? Veel kinderen voelen zich verward en weten soms helemaal niet meer hoe ze zich voelen. De meeste kinderen hebben allerlei vragen. Op deze website kun je een heleboel tips en weetjes vinden. We hopen dat het je kan helpen.
Je bent niet alleen
Misschien was jouw broertje of zusje al overleden voordat hij of zij geboren was, of tijdens de geboorte. Misschien was hij of zij al ouder, dat kan ook. En het kan gebeurd zijn omdat je broer of zus ziek was, of juist plotseling, terwijl hij/zij gewoon gezond was. Wat het moment of de omstandigheden ook zijn, dit is waarschijnlijk het meest heftige dat je ooit hebt meegemaakt. Weet dat je niet alleen bent. Omdat er veel meer kinderen zijn die dit ook meemaken, hebben we deze website gemaakt.
Informatie zoeken?
Heb jij vragen over wat er is gebeurd? En weet je wat er allemaal gebeurt met iemand die is overleden? Blijf er niet mee zitten. Stel je vragen aan iemand die je kent en die je vertrouwt. Misschien zijn dat je ouders of een goede vriend of vriendin. Je mag alles vragen. Het kan wel zijn dat ook anderen niet overal een antwoord op hebben, maar blijf niet alleen met je vragen.
Op internet kun je ook veel informatie vinden, maar niet alle sites zijn even betrouwbaar en passen bij wat er in jullie gezin is gebeurd. Een site waar je informatie en filmpjes kunt vinden voor kinderen is voorjongehelden.nl.
Hoe verder?
Als iemand doodgaat dan komt er een dokter bij. Die moet kijken of iemand echt dood is. Daarna wordt meestal een uitvaartondernemer gebeld, die gaat bespreken wat er allemaal moet gebeuren.
Vaak vinden kinderen het fijn om iets te doen voor hun broer of zus. Je kunt bijvoorbeeld een tekening maken of een gedichtje schrijven. Je kunt ook een kus meegeven. Als je lippenstift op je lippen doet, kun je kusjes maken op een zakdoekje. Je juf of meester op school kan daar vast ook mee helpen. Als je wilt kun je wat je hebt gemaakt bij je broer of zus leggen.
Wil je even kijken?
Soms vinden kinderen het ook fijn om bij het afscheid iets te doen. Je kunt bijvoorbeeld helpen met iets uitdelen. Of misschien wil je muziek maken of een liedje zingen. Vraag maar aan je vader en moeder wat er allemaal kan en wat je zou willen. En als je dat liever niet wilt, dan is dat ook goed. Er is niets dat per se moet.
Foto's en social media
Misschien vind je het fijn om foto’s te maken van je broer of zus. Om ze voor jezelf te bewaren. Vraag dan eerst even aan je ouders wat zij ervan vinden. Zet geen foto’s op bijvoorbeeld Instagram, Snapchat of WhatsApp. Het zijn hele persoonlijke foto’s, waar je voorzichtig mee moet omgaan. En niet iedereen vindt het fijn om zo’n foto te zien.
Bezoek en naar school gaan
Vaak komt er best veel bezoek als er iemand dood is gegaan. Misschien is dat bij jullie thuis ook zo. Sommige kinderen vinden het fijn om daarbij te zijn en te spelen met kinderen die dan ook komen. Andere kinderen willen liever niet zoveel bezoek. Vraag bijvoorbeeld of je mag afspreken bij een vriendje of vriendinnetje.
Ga je gewoon naar school nu? Of blijf je een paar dagen thuis? De meeste kinderen vinden het fijn om naar school te gaan, ook al is het afscheid nog niet geweest. Dan hebben ze even afleiding en kunnen ze even met andere kinderen spelen. Vraag gerust aan je ouders of je ook naar school mag. Zij praten dan ook even met je juf of meester. En jij kunt met je juf of meester afspreken wat je in de klas wilt vertellen. En ook wat je niet wilt vertellen.
Een keertje gaan kijken
Vaak vinden kinderen het fijn om te weten hoe de ruimte eruit ziet waar het afscheid is. Misschien is dat een kerk of een moskee, of een crematorium, of een andere zaal. Als je dat alvast hebt gezien voordat het afscheid is, kan dat je wat rustiger maken. Misschien kun je er met je ouders al gaan kijken, of met iemand anders die je goed kent.
Jij
De dag van het afscheid
En dan is het opeens zover. Het is de dag dat jouw broer of zus wordt begraven of gecremeerd. Dat is een hele spannende dag. Veel kinderen hebben nog nooit een uitvaart meegemaakt. Dan weet je ook niet precies wat er allemaal gaat gebeuren. Hier een paar tips voor deze dag.
De meeste kinderen voelen zich een beetje raar op de dag van het afscheid. Misschien ben je zenuwachtig of een beetje bang. Soms voelen kinderen zich zelfs een beetje misselijk en ziek. Dat kan van de spanning komen. Dat is niet fijn. Gelukkig ben je niet alleen. Blijf maar bij je ouders of bij iemand anders bij wie je je fijn voelt.
De dag van het afscheid
Je broer of zus ligt nu waarschijnlijk in een kist of een mandje. Op de dag van het afscheid wordt dat meestal helemaal dicht gedaan. Sommige kinderen schrikken daar een beetje van, omdat het lijkt alsof hun broer of zus dan opgesloten zit. Maar weet je, als je dood bent, merk je daar helemaal niets meer van. Denk daar maar aan, dat kan helpen.
Heb je vragen?
Je mag alles vragen over hoe de dag zal gaan: hoe laat je gaat, hoe lang het rijden is, wie er allemaal komen, waar je moet zitten… alles! Want alles wat je al weet, kan je een beetje rustiger maken.
Jij
Na het afscheid
Als het afscheid is geweest kun je je best opgelucht voelen. Dat is niet gek. Er is de afgelopen dagen zoveel gebeurd dat je best een beetje blij kunt zijn dat het nu voorbij is.
Veel kinderen merken nu pas echt dat hun broer of zus niet meer terugkomt. Dat kan voelen als een harde klap. Het is ook vreemd, ineens is thuis alles anders geworden. Het kan best zijn dat je nu ineens heel moe bent of moeilijk in slaap valt als je ‘s avonds in bed ligt. Stap voor stap moet je gaan wennen aan alles wat anders is.
Even afleiding
De meeste kinderen voelen zich wel eens alleen. Het is fijn als je naar iemand toe kan, bij wie je je fijn voelt. Misschien een oom of tante, je opa of oma, of bij je allerbeste vriend of vriendin. Of je juf of meester. Je hoeft niet per se te praten. Misschien wil je gewoon even een potje voetballen of een spelletje doen. Dat kan al even opluchten.
Voel je niet schuldig
Het kan ook best zijn dat je een tijd niet wilt denken aan je broer of zus. Omdat je je dan zo verdrietig voelt. Het is heel normaal als je gewoon naar school gaat, gaat sporten en met vriendjes afspreekt. Dan lijkt alles toch weer een beetje gewoon. Maar helemaal gewoon is het nu niet meer. Daar moet je aan wennen en dat duurt best een hele tijd.
Hoe lang duurt dit?
Hoelang je verdrietig blijft, dat weet je niet van tevoren. Het kan na een tijdje erger worden, als je je broer of zus heel erg gaat missen. En toch wordt het verdriet op een dag minder. En er zullen altijd dagen blijven die rot voelen. Bijvoorbeeld op de verjaardag van je broer of zus. Dat blijft, ook als je zelf al groot bent. Je zult merken dat er na een tijd wel meer dagen zijn dat je weer blij en vrolijk bent.
Verdriet, maar ook plezier
Het kan best raar zijn om ook weer te lachen en plezier te maken. En toch is dat heel gewoon. Je kunt verdriet hebben, maar ook plezier.
Altijd bij je
Als jouw broer of zus begraven is, dan is er ook een graf waar je naar toe kunt gaan. Als je broer of zus gecremeerd is zal de urn eerst een maand bij het crematorium moeten staan (dat is de plek waar de crematie was). Daarna mogen je ouders de urn ophalen. Soms willen mensen de urn bewaren op een mooi plekje in huis, soms willen ze de as van degene die dood is gegaan uitstrooien in de natuur, of verwerken in een beeld, of een ring of ketting.
Een mooi plekje
Sommige kinderen vinden het fijn om te helpen het graf te verzorgen of een mooi hoekje thuis te maken waar de urn kan komen te staan. Je kunt natuurlijk ook op je eigen kamer een plekje maken met een foto van je broer of zus.
Vertel en vertel
Veel kinderen merken na een tijd dat bijna niemand meer praat over hun broer of zus. Het lijkt wel alsof ze het zijn vergeten. Toch is dat niet zo. Maar soms weten je vrienden niet zo goed wat ze moeten zeggen. Ze hopen gewoon dat het beter met je gaat. Maar jij zult je broer of zus nooit vergeten. Je mag er altijd over praten als jij dat wilt. Je kunt bijvoorbeeld eens vertellen wat je leuk vond aan je broer of zus.
Praat met iemand
Voel je je vaak alleen? Of heb je het gevoel dat de meeste kinderen je niet begrijpen? Dan kan het helpen om daar met iemand over te praten. Misschien je juf of meester. Of met iemand die kinderen helpt die het moeilijk hebben. Je vader en moeder kunnen samen met jou zoeken naar iemand die jou hierbij kan helpen.
Wil je een boek lezen?
Wil je graag eens een boek lezen over als je broer of zus doodgaat? In de boekenkast vind je allerlei tips. Misschien kun je bij jou in de bibliotheek een boek vinden.
